بورس و فرابورس

ورود شرکت ها و سازمان ها به بازار سرمایه و بورس خود یکی از دلایل رشد و ترقی آنها می باشد.شرکت هایی که سهامشان در بازار های مالی معامله می شود از اعتبار و ارزش بالقوه بالاتری نسبت به سایرین برخوردارند.بنابراین یکی از اهداف آنها ورود به بازار سرمایه می باشد. اما برای بسیاری از آنها این امکان تا قبل از ایجاد و تشکیل فرابورس به آسانی مهیا نبود و تعداد معدودی بودند که مجوز ورود به بازار سرمایه را دریافت می کردند. اینکه بورس بهتر است یا فرابورس قطعاً یکی از سوالاتی می باشد که دانستن آن خالی از لطف نیست بنابراین ابتدا تعاریفی کلی از هر دو ارائه خواهیم داد:

بورس یا فرابورس

بورس بازاری می باشد که در آن دارایی های مختلف مورد داد و ستد خریداران و فروشندگان قرار می گیرد.شرایط ورود به بورس اوراق بهادار برای شرکت ها سخت و دشوار می باشد و تعداد اندکی از آنها شرایط ورود به بازار بورس اوراق بهادار را دارند.لذا با توجه به علاقه آنها برای ورود به بازار بورس(به دلایل مختلف از جمله معافیت های مالیاتی و تامین مالی آسان و کم هزینه) و همچنین عدم احراز شرایط ورود به بورس،بازاری دیگر شبیه به بورس و با نام فرابورس ایجاد شد.

ورود و پذیرش در فرابورس آسان تر از ورود به بورس می باشد و انعطاف بیشتری دارد.

• تفاوت های بورس و فرابورس

۱- بازار فرابورس  مكان فيزيكي متمركز و خاصي ندارد كه معامله گران يا متخصصين همچون بورسهاي كلاسيك گرد هم آيند.

۲- قوانين استاندارد اقلام مورد مبادله در بازارفرابورس انعطاف پذير مي باشند و قوانين معمولاً ناشي از توافق طرفين مي باشد.

۳- ساعات كار فرابورس نسبت به بورس از انعطاف پذيري بيشتري برخوردار است.

۴- در بازارهاي فرابورسي با توجه به اينكه شرايط معاملات با نظر طرفين تعيين مي گردد مزايايي از قبيل شفافيت قيمت ها و كاهش ريسك وجود ندارد.

۵- فرابورس دارای پنج بازار (اول، دوم، سوم (عرضه)، ابزارهای نوین مالی و پایه) است. ولی بورس دارای دو بازار (اول و دوم) است.

مزایای پذیرش شرکت ها در فرابورس

بر اساس قوانین کلیه مزایای برای شرکت های پذیرفته شده در بورس برای شرکت های فرابورسی نیز تعریف شده اند.از جمله مزایا موارد زیر می باشد:

1. تامین مالی آسان و ارزان
2. افزایش نقد شوندگی سهام
3. بهره مندی از معافیت مالیاتی
4. نقل و انتقال سهام به شکل آسان،سریع و کم هزینه
5. شفافیت و اعتبار سهام بوسیله مبادله در فرابورس
6. امکان وثیقه گذاری سهام و اخذ تسهیلات بانکی
7. معرفی شرکت و محصولات به طیف وسیعی از جامعه

برای انتقال از فرابورس به بورس باید حداقل شش ماه از تاریخ ورود به فرابورس گذشته باشد،حداقل سرمایه ۲۰ میلیلیار تومان باشد و ۲۰ درصد از سهام شرکت شناور باشد.

امکانات بورس بیشتر است و از معافیت های مالیاتی بیشتری برخوردار است و نوسان بورس هم به نفع سهامداران خواهد بود و اطمینان به سودآوری سهام بیشتر می شود.

• ساختار فرابورس

فرابورس بازار اوراق بهادار رسمی و تحت نظر بورس می باشد.هدف از ایجاد فرابورس کمک به تامین مالی صنایع نوپا و کوچک و همچنین تنوع بخشیدن به اوراق بهادار قابل معامله می باشد.

رویه پذیرش شرکت ها و انجام معاملات در این بازار تسهیل گردیده است.لذا بسیاری از شرکت هایی که قادر به پذیرش در بورس نبودند از طریق فرابورس منابع مالی خود را تامین نمودند.

بازار های فرابورس

• بازار اول

  در این بازار، نوسان سهام شرکتها و اوراق پذیرفته شده ۵ درصد بدون حجم مبنا پیش بینی شده است. در بازار اول، سهام شرکتهایی معامله می‌شوند که آخرین سرمایه ثبت شده آنها حداقل ده میلیارد ریال و یکسال از زمان بهره برداری آن گذشته و زیان انباشته نداشته باشند.

• بازار دوم

  در این بازار سهام شرکتهای زیان ده، تازه تأسیس، شرکتهای سهامی خاص که قصد اجرای افزایش سرمایه و تبدیل به سهامی عام را دارند و شرکتهای کوچک پذیرفته شده مورد مبادله قرار می گیرند. در بازار دوم سهام شرکتهایی معامله می‌شدند که آخرین سرمایه ثبت شده آنها حداقل یک میلیارد ریال و مشمول ماده ۱۴۱ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت نباشند.

• بازار سوم (بازار عرضه)این بازار محلی سودمند برای انجام معاملات عمده اوراق بهاداری است که امکان یا شرایط پذیرش در فرابورس را ندارد. انجام پذیره نویسی انواع اوراق بهادار از جمله شرکتهای سهامی عام در شرف تاسیس، دیگر ویژگی مهم بازار عرضه به حساب می‌آید. انجام عرضه در این بازار مستلزم گذراندن فرایند پذیرش نبوده و با انجام تشریفات اداری در فرابورس، امکان پذیر است.
  در بازار عرضه فرابورس بلوکهای سهام شرکت‌های سهامی (عام، خاص، تعاونی و …) ، حق‌تقدم خرید سهام شرکت‌های سهامی عام، سهام ناشی از افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی عام، پذیره نویسی سهام و اوراق مشارکت، پذیره نویسی گواهی سپرده سرمایه گذاری بانک ها، املاک و مستغلات، امتیاز بهره برداری و حق ثبت اختراعات در قالب سهام شرکت های سهامی خاص می‌تواند مورد معامله قرار بگیرد

• بازار چهارم (اوراق مشارکت)

  انواع اوراق با درآمد تضمین شده از جمله اوراق مشارکت، گواهی سپرده بانکی و …که در زمان پذیرش حداقل سه ماه تا سررسید آنها باقی مانده باشد، قابل پذیرش در این بازار بوده به شرطی که بعد از پذیرش، معاملات دست دوم آنها منحصرا از طریق فرابورس انجام شود. امکان صدور اوراق مشارکت شرکتی و اوراق مشارکت قابل تعویض سهام از جمله اوراق بهادار قابل معامله در بازار اوراق مشارکت محسوب می‌شوند که درکنار اوراق مشارکت رهنی، اوراق مشارکت اجاره، صکوک و گواهی سپرده بانکی سرمایه گذاری عام و خاص در بازار چهارم امکان معامله را دارند